Gedichten en filosofie

Gedichten en filosofie

Sinds kort en eigenlijk pas goed nadat ik met pensioen ben gegaan (december 2004) ben ik begonnen met het schrijven van gedichten. Mijn bedoeling is om met die gedichten iets te zeggen over mijn mens- en wereldbeeld in de hoop reacties te krijgen van mensen, die op dezelfde wijze als ik tegen zichzelf en de wereld om hen heen aankijken.
Zelf ben ik van mening dat alles op een of andere manier met elkaar samenhangt. Ook gebeurtenissen die wij meemaken staan in relatie tot elkaar, al zien we die verbinding niet of nog niet.
Ik probeer dit vaak op de volgende manier uit te leggen.
Stel je voor dat er een lid van een pas ontdekte stam, die nog nooit met onze westers beschaving in contact is gekomen, overgeplaatst wordt naar Nederland.
Hij staat in onze huiskamer en we drukken op de lichtschakelaar. Het wordt plotseling licht en de kamer en het zou vanzelfsprekend zijn dat onze gast het drukken op de schakelaar en het licht worden in de kamer ziet als twee gebeurtenissen die niets met elkaar te maken hebben en toevallig tegelijkertijd of kort na elkaar plaats vinden.
Maar wij weten beter! Wij weten immers dat in de muren van de kamer en in het plafond draden lopen die de schakelaar met het lichtpunt verbinden. Voor onze gast zijn deze draden onzichtbaar, hij ziet dus de ‘relatie’ niet tussen de twee verschillende gebeurtenissen.
Zo geloof ik dat wij de ‘draden’, die er lopen tussen de verschillende gebeurtenissen in ons leven ook (nog) niet zien, maar vanuit mijn eigen ervaringen weet ik dat die er moeten zijn.
Carl Jung heeft naar zogenaamde toevallige gebeurtenissen in ons leven onderzoek gedaan, Hij noemde dit synchroniciteit.
Ik zou willen dat naar dit fenomeen meer wetenschappelijk onderzoek wordt verricht dan tot nog toe gebeurt.

Als voorbeeld van mijn gedichten plaats ik hieronder mijn gedicht TOEVAL

Toeval

In wie voorgaat leeft de hoop,
hij wordt drager van het licht
dat het denken overschrijdt
en alles zin geeft in het nu,
essentie van de tijd,
waarin alles samenvloeit
tot een holografisch vergezicht
waardoor de mens
de samenhang verstaat
en tot het inzicht komt
dat toeval
niet bestaat

De term synchroniciteit (letterlijk: gelijktijdigheid) is in 1930 bedacht door de Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Gustav Jung. Van synchroniciteit is sprake wanneer twee of meer gebeurtenissen min of meer tegelijkertijd optreden in een voor de betrokkene zinvol verband, dat niet noodzakelijk als causaal wordt ervaren. Eenvoudig gezegd: je ervaart het als meer dan gewoon toeval, omdat de twee gebeurtenissen voor jou met elkaar te maken schijnen te hebben, maar niet zo dat het ene het andere heeft voortgebracht. Jung zag synchroniciteit als een ander verklaringsmodel dat naast causaliteit zijn plaats verdiende. Door de wetenschap wordt het bestaan en het nut van dit concept in de meeste vormen afgewezen: het behoort tot de pseudowetenschap.

Jung voerde dit begrip in toen hij, na bestudering van de psychologie van onbewuste processen, constateerde dat het causaliteitsbeginsel ontoereikend was om bepaalde merkwaardige verschijnselen in de onbewuste psychologie te verklaren. Zo vond hij vaak merkwaardige parallellen in bijvoorbeeld dromen, ziektebeelden en ervaringen van zijn patiënten. Deze samenhang leek hem niet louter toevallig, maar wezenlijk. Vandaar dat hij het "synchroniciteit" doopte. Jung noemt als voorbeeld dat zijn patiënte hem eens vertelde over een droom waarin een scarabee voorkwam. Op datzelfde moment vloog een dergelijk insect zijn kamer binnen. Een scarabee is hoogst zeldzaam op de plek waar Jung woonde. Het lijkt toeval, maar volgens Jung is het dat niet. Verdere analyse via droomduiding en vooral symboliek bracht hem op het spoor van de werking van een voordien ongekende samenhang van psychische processen.

Jung zegt zelf over synchroniciteit:

"Synchroniciteit is niet raadselachtiger of geheimzinniger dan de discontinuïteiten in de fysica. Het is slechts de vastgeroeste overtuiging van de almacht van de causaliteit die het verstand moeilijkheden bereidt en die het ondenkbaar doet schijnen dat er oorzaakloze gebeurtenissen zouden kunnen voorkomen of bestaan... Zinvolle coïncidenties zijn denkbaar als zuivere toevalligheden. Maar naarmate hun aantal toeneemt en de overeenkomst groter en nauwkeuriger is, wordt het steeds minder waarschijnlijk en meer ondenkbaar dat hier sprake van toeval is. Dat wil zeggen: ze kunnen niet meer voor zuiver toeval doorgaan, maar moeten bij gebrek aan causale verklaringen als ordeningen volgens een bepaald plan opgevat worden... Hun 'gebrek aan verklaarbaarheid' bestaat niet alleen uit het feit dat de oorzaak onbekend is, maar ook uit het feit dat zo'n oorzaak met onze verstandelijke capaciteiten niet denkbaar is".[1]

Zijn collega's namen hem deze wending bijzonder kwalijk, want voor hen was alleen causaliteit aanvaardbaar in een wetenschappelijk opgevatte psychologie.

I Tjing

Deze gelijktijdigheid was voor Jung ook belangrijk in de verklaring van de werking van de I Tjing. Hierbij wordt zes keer achter elkaar met drie munten geworpen (in de oorspronkelijke traditie hanteerde men met duizendbladstengels om het toepasselijke I Tjingteken te vinden). De muntencombinaties, kop-kop-munt en dergelijke worden omgezet in ononderboken lijnen of gebroken lijnen en 'rustende' of 'bewegende' lijnen. De combinatie van zes lijnen die zo is verkregen wordt een hexagram genoemd en heeft een nummer en een bijbehorende tekst. Deze tekst geeft antwoord op de vraag die gesteld is bij het raadplegen van het orakel door het werpen van de munten. De theorie van de synchroniciteit verklaart waarom die tekst een passend antwoord is bij de vraag. Synchroniciteit wordt ook wel eenvoudigweg omschreven als: zo boven zo beneden; zo binnen zo buiten.

Astrologie

Ook astrologie kan met dit principe verklaard worden. Niet de planeten veroorzaken de gebeurtenissen, maar tussen de gebeurtenissen en de planeten is sprake van gelijktijdigheid. Daarom kan uit de stand van de planeten worden gelezen wat er op aarde gebeurt, volgens Jung.